Εμφανίσεις: 6975 
Τὸ σκοτεινὸ τρυγόνι
Σειρὰ ἐκπομπῶν ἐσωτερικῆς παραγωγῆς τῆς ΕΡΤ γιὰ τὰ ἑκατὸ χρόνια ἀπὸ τὸ θάνατο τοῦ κορυφαίου Ἕλληνα πεζογράφου Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη (3.1.1911- 3.1.2011).
«Μάννα μου, ἐγώ ῾μαι τ᾿ ἄμοιρο, τὸ σκοτεινὸ τρυγόνι, ὅπου τὸ δέρνει ὁ ἄνεμος, βροχὴ ποὺ τὸ πληγώνει», εἶναι οἱ δύο πρῶτοι στίχοι ἀπὸ τὸ νεανικὸ ποίημα τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη «Πρὸς τὴν Μητέρα μου», γραμμένο πίσω ἀπὸ ἕνα γράμμα του, τὸ 1874. Ἡ τέταρτη στροφὴ τοῦ ἴδιου ποιήματος βρίσκεται καὶ στὸ μυθιστόρημά του «Ἡ Φόνισσα».
Ἔρευνα: Γιάννης Μπασκόζος
Σκηνοθέτης: Μένος Δελιοτζάκης, ἐκτὸς τῶν ἐπεισοδίων 6, 7, 17, 18 ποὺ σκηνοθέτησε ὁ Γιῶργος Βαρελᾶς
Παραγωγή: Τμῆμα Δραματοποιημένων Προγραμμάτων ΕΡΤ
Ἐπεισόδιο 1. Ὁ ἄλλος Παπαδιαμάντης
Στὴν πρώτη ἐκπομπή, ὁ διηγηματογράφος Ἠ.Χ. Παπαδημητρακόπουλος φωτίζει πλευρὲς τοῦ ἄγνωστου Παπαδιαμάντη.
Ἐπεισόδιο 2. Ἐγώ, ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Ἡ καθηγήτρια Ἔρη Σταυροπούλου-Ἀλεξίου ὁμιλεῖ γιὰ γεγονότα τῆς ζωῆς τοῦ Παπαδιαμάντη.
Ἐπεισόδιο 3. Ὁ Παπαδιαμάντης ὡς μεταφραστὴς ξένης λογοτεχνίας
«Δράκουλας» τοῦ Μπρὰμ Στόκερ, «Ὁ ἀόρατος ἄνθρωπος» τοῦ Τζὼρτζ Γουέλλς, «Ἔγκλημα καὶ Τιμωρία» τοῦ Θεοδώρου Δοστογιέφσκη, «Ὁ Βίος τοῦ Χριστοῦ» τοῦ Φρειδερίκου Φάραρ, «Ἀργοναυτικαὶ Διηγήσεις» τοῦ Μπρὲτ Χάρτ, «Ταρταρῖνος ἐκ Ταρασκῶνος» τοῦ Ἀλφόνσου Δωδέ, «Γερὰ σώματα» τοῦ Οὑΐλλιαμ Μπλαίκη, «Τὰ νησιὰ τῆς Ἑλλάδος» τοῦ Λόρδου Βύρωνος.
Ἐπεισόδιο 4. Ἡ ἀπήχηση τοῦ ἔργου τοῦ Παπαδιαμάντη στοὺς νέους σήμερα
Μαθητὲς καὶ ἐκπαιδευτικοὶ τοῦ σήμερα προσεγγίζουν τὸ ἔργο καὶ τὸν λόγο τοῦ Παπαδιαμάντη.
Ἐπεισόδιο 5. Ὁ Παπαδιαμάντης στὸν κινηματογράφο
Στὸ παρελθὸν ἀλλὰ καὶ πρόσφατα, ἔγιναν σημαντικὲς προσπάθειες μεταφορᾶς μυθιστορημάτων τοῦ Παπαδιαμάντη στὸν κινηματογράφο: «Ἄνθος τοῦ γιαλοῦ», «Ἔρως-Ἥρως», «Φόνισσα», «Μυρολόγι τῆς φώκιας», «Ὁ Ἀμερικάνος», εἶναι μερικὰ ἀπὸ τὰ διηγήματα, ποὺ ἀνέβηκαν στὸ θεατρικὸ σανίδι. Οἱ πρῶτες μεταφορὲς λογοτεχνικῶν ἔργων στὴν τηλεόραση, ἦταν οἱ «Ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν» καὶ ἡ «Γυφτοπούλα» στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 1970.
Ὁ Κώστας Φέρρης μὲ τὴ «Φόνισσα» καὶ ὁ Εὐθύμης Χατζῆς μὲ «Τὰ Ρόδινα ἀκρογιάλια», μιλοῦν γιὰ τὶς ταινίες τους, ποὺ μὲ χρονικὴ διαφορὰ εἰκοσιπέντε ἐτῶν (1974 καὶ 1999) εἶναι οἱ δύο σημαντικότερες μεταφορὲς κειμένων τοῦ Παπαδιαμάντη στὴ μεγάλη ὀθόνη.
Ἐπεισόδιο 6. Ὁ Παπαδιαμάντης στὴν τηλεόραση Ι
Ὁ σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής, μὲ ἀφορμὴ τὴν τηλεταινία τοῦ «Καληνύχτα κὺρ Ἀλέξανδρε», μιλάει γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη, ἀποκαλύπτοντας γιὰ πρώτη φορά, τὴν «πυξίδα» τῆς μέχρι τώρα πορείας του στὸν ἑλληνικὸ κινηματογράφο.
Ὁ Τάσος Ψαρρᾶς, σκηνοθέτης τοῦ ντοκιμαντὲρ γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη στὴν τηλεοπτικὴ σειρὰ «Ἐποχὲς καὶ συγγραφεῖς», ἀναδεικνύει τὸν κοινωνικοπολιτικὸ χαρακτήρα τοῦ συγγραφέα.
Ἐπεισόδιο 7. Ὁ Παπαδιαμάντης στὴν τηλεόραση
Ἀπὸ τὶς πρῶτες μεταφορὲς λογοτεχνικῶν ἔργων στὴν τηλεόραση, ἦταν «Οἱ ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν» τὸ 1973, μὲ παραγωγὸ τὸν Δημήτρη Ποντίκα καὶ σκηνοθέτη τὸν Κώστα Φέρρη.
Ἐπεισόδιο 8. Ὁ Παπαδιαμάντης στὸ θέατρο
Ὁ Τάκης Χρυσικάκος καὶ ὁ Θανάσης Σαράντος μιλοῦν γιὰ τὶς ἐμπειρίες τους ἀπὸ τὴ μεταφορὰ τῶν διηγημάτων τοῦ Παπαδιαμάντη στὸ θέατρο.
Ἐπεισόδιο 9. Ἡ γυναίκα στὸ ἔργο τοῦ Παπαδιαμάντη
Ἡ καθηγήτρια πανεπιστημίου Μαρία Γκασούκα ἀναλύει τὸν κοινωνικὸ ρόλο τῶν γυναικῶν, τὴν κοινωνική τους θέση καὶ τὸν ἐρωτισμό τους στὰ ἔργα τοῦ Παπαδιαμάντη.
Ἐπεισόδιο 10. Ὁ ἔρωτας
Οἱ ποιητὲς Χριστόφορος Λιοντάκης καὶ Στρατὴς Πασχάλης, κατηγοριοποιοῦν τὰ ἐρωτικὰ διηγήματα τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Ἐπεισόδιο 11. Τὰ δύο φύλα
Ὁ ποιητὴς Χριστόφορος Λιοντάκης καὶ ἡ καθηγήτρια Πανεπιστημίου Μαρία Γκασούκα προσεγγίζουν τὴ σχέση τῶν δύο φύλων στὸ ἔργο τοῦ Παπαδιαμάντη: Ὁ ρόλος τοῦ ἄνδρα, ὁ ρόλος τῆς γυναίκας. Ἡ γυναίκα τῆς πόλης, ὁ κοινωνικός της ρόλος.
Ἐπεισόδιο 12. Ὁ ἔρωτας καὶ ἡ στέρηση
Στὸ ἐπεισόδιο γίνεται προσέγγιση τοῦ ἐρωτισμοῦ τῶν ἡρώων τοῦ Παπαδιαμάντη. Ἔχοντας ὑπόψη βιοτικὰ στοιχεῖα τοῦ συγγραφέα - τὸ οἰκογενειακὸ περιβάλλον, τὴν κοινωνία τῆς Σκιάθου, τὴν ζωὴ στὴν Ἀθήνα· τονίζεται ἡ σχέση τῶν ἡρώων του καὶ τοῦ βίου του. Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ διήγημα «Θέρος-Ἔρως», ἀποδίδει ἡ ἠθοποιὸς Κατερίνα Μισιχρόνη.
Ἐπεισόδιο 13. Ἡ θρησκευτικότητα τοῦ Παπαδιαμάντη
Ὁ ποιητὴς καὶ δημοσιογράφος Παντελὴς Μπουκάλας, φωτίζει τὴ σχέση τοῦ Παπαδιαμάντη, μὲ τὴν Ἐκκλησία. Τὴν ἀφοσίωσή του, ἀλλὰ καὶ τὴν κριτική του ματιὰ κυρίως μέσῳ τῶν σατυρικῶν του τροπαρίων. Ὁ ὑπεύθυνος τῶν ἐκδόσεων «Δόμος» Δημήτρης Μαυρόπουλος, ἀναπτύσσει τὸν χαρακτηρισμὸ ποὺ ἀποδίδει στὸν Παπαδιαμάντη, ὡς ἐλεητικό.
Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ «Χωρὶς Στεφάνι»,τὴ «Φόνισσα», τὴ «Γυφτοπούλα» καὶ τὸν «Λαμπριάτικο Ψάλτη» ἀποδίδει ἡ ἠθοποιὸς Ἐλισάβετ Μουτάφη καὶ ὁ Δημήτρης Θερμός.
Ἐπεισόδιο 14. Τὰ θρησκευτικὰ διηγήματα
Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ἔγραψε πληθώρα θρησκευτικῶν διηγημάτων. Ὁ ποιητὴς καὶ δημοσιογράφος Παντελὴς Μπουκάλας καὶ ὁ καθηγητὴς Στέλιος Παπαθανασίου, προσεγγίζουν πλευρὲς τῆς θρησκευτικότητας τῶν ἡρώων τοῦ Παπαδιαμάντη καὶ μέσῳ αὐτῶν, τὸν συγγραφέα.
Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ «Χριστόψωμο», τὸν «Ἄψαλτο», καὶ τὸν «Ξεπεσμένο Δερβίση» ἀποδίδει ἡ ἠθοποιὸς Ἐλισάβετ Μουτάφη καὶ ὁ Δημήτρης Θερμός.
Ἐπεισόδιο 15. Ὁ Παπαδιαμάντης καὶ τὸ Κακό
«Πόθεν τὸ κράτος τῆς ἁμαρτίας;». Ἡ ἁμαρτία στὸ ἔργο τοῦ Παπαδιαμάντη. Τὸ «κακό», ἡ ἐνοχή. Ὁ Παντελὴς Μπουκάλας μιλᾶ γιὰ τὴ σχέση τῶν ἐννοιῶν μὲ τὸ Παπαδιαμαντικὸ ἔργο. Ὁ Στρατὴς Πασχάλης, στὴ ἀνθολόγηση τῶν διηγημάτων τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη μὲ τίτλο «τὰ σκοτεινὰ παραμύθια», τονίζει τὸ ἐνοχικὸ στοιχεῖο στὰ διηγήματά του.
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ «Ἁμαρτίας φάντασμα», ἀποδίδει ὁ ἠθοποιὸς Κώστας Φλωκατούλας.
Ἐπεισόδιο 16. Τὰ πασχαλινὰ διηγήματα
Ἐξέχουσα θέση στὸ Παπαδιαμαντικὸ ἔργο, ἔχουν τὰ θρησκευτικά του διηγήματα. Διηγήματα, ποὺ κατὰ κύριο λόγο ἔγραφε, γιὰ νὰ δημοσιευθοῦν τὶς μέρας τῶν Χριστουγέννων, τῆς Πρωτοχρονιᾶς καὶ τοῦ Πάσχα. Τὴν Δευτέρα τοῦ Πάσχα, τὸ «Σκοτεινὸ τρυγόνι», ἀναφέρεται στὰ Πασχαλινὰ διηγήματα τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη, καὶ ἡ Αἰκατερίνη Καμηλάκη, Διευθύντρια τοῦ Κέντρου Ἔρευνας τῆς Ἑλληνικῆς Λαογραφίας, τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, μᾶς «ξεναγεῖ», στὸν μαγικό του κόσμο. Εἰκόνες τῆς Σκιάθου, μέσα ἀπὸ τὰ λαϊκὰ ἔθιμα καὶ τὰ τελετουργικά, ὅπως ἀποτυπώθηκαν στὸ ἔργο του.
Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν «Ἁγι-Ἀναστασά», τὴν «Τελευταία Βαπτιστική», καὶ τὴ «Χήρα Παπαδιὰ» ἀποδίδει ὁ Δημήτρης Θερμός.
Ἐπεισόδιο 17. Μιὰ ἀπροσδόκητη συνάντηση
Ὁ Βασίλης Βασιλικός, ἐξομολογεῖται τὴ βιωματική του σχέση, μὲ τὸ ἔργο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ διήγημα «Ὁλόγυρα στὴ λίμνη», ἀποδίδει ὁ ἠθοποιὸς Κώστας Τσάκωνας.
Ἐπεισόδιο 18. Τὸ ἑλληνικὸ διήγημα
Ὁ γνωστὸς κριτικὸς λογοτεχνίας καὶ δοκιμιογράφος Ἀλέξης Ζήρας, ἀνατρέχοντας στὴ γενιὰ τῶν πεζογράφων τοῦ 1880, ἐξηγεῖ γιατί τὸ ἑλληνικὸ διήγημα ἀποτέλεσε ἐργαλεῖο κωδικοποίησης καὶ ἀρχειοθέτησης τῶν στοιχείων μιᾶς ἐθνικῆς ταυτότητας καὶ ἀναλύει τὴ διαχρονικὴ ἐπιρροὴ τοῦ Παπαδιαμάντη στοὺς ὁμότεχνούς του.
Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διηγήματα «Ἔρως-Ἥρως» καὶ «Ὁ Ξεπεσμένος Δερβίσης» ἀποδίδει ὁ Κώστας Τσάκωνας
Ἐπεισόδιο 19. Ὁ διηγηματογράφος
Ὁ Θανάσης Βαλτινὸς καὶ ὁ Χριστόφορος Λιοντάκης, προσεγγίζουν τὸ πλούσιο ἔργο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ὡς διηγηματογράφου: τὴν ποιητικότητα τῆς γλώσσας του, τὴ σχέση του μὲ τοὺς σύγχρονους ὁμότεχνούς του καὶ τὴ συμβολή του στὴ θεμελίωση τοῦ ἑλληνικοῦ διηγήματος, τὶς ἐπιρροές του καὶ τὴν ἀνταπόκρισή του σήμερα. Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν «Νησὶ τῆς Οὐρανίτσας», ἀποδίδει ὁ Δημήτρης Θερμός.
Ἐπεισόδιο 20. Ὁ κοσμοκαλόγερος
Ὁ συγγραφέας Γιῶργος Σκαμπαρδώνης, προσεγγίζει τὸ πλούσιο ἔργο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ὡς διηγηματογράφου. Τὸ βλέμμα τοῦ Σκιαθίτη, τὴν τεχνική του καὶ ὅτι κληρονομεῖ στοὺς σύγχρονους συγγραφεῖς.
Μὲ τὴν διπλὴ ἰδιότητά του ὡς συγγραφέας - δημοσιογράφος, φωτίζει καὶ τὴ δημοσιογραφικὴ πλευρὰ τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν «Νησὶ τῆς Οὐρανίτσας» τὸν «Φτωχὸ Ἅγιο» καὶ «Τ᾿ ἀγνάντεμα», ἀποδίδουν ὁ Δημήτρης Θερμὸς καὶ ὁ Κώστας Τσάκωνας.
Ἐπεισόδιο 21. Οἱ μαθητὲς ἀπέναντι στὴ φόνισσα
Ποιὰ εἶναι ἡ σχέση τῶν σημερινῶν μαθητῶν μὲ τὸ Παπαδιαμαντικὸ κείμενο; Πῶς ἑρμηνεύεται ἡ συμπεριφορὰ τῆς Φραγκογιαννούς; Πόσο κατανοητὴ εἶναι ἡ γλώσσα τοῦ Παπαδιαμάντη ἀπὸ τοὺς σημερινοὺς νέους;
Μαθητὲς τῆς Γερμανικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν, συζητοῦν, προβληματίζονται καὶ ἀναλύουν σὲ συνεργασία μὲ τοὺς ἐκπαιδευτικούς τους, πλευρὲς τῆς ἡρωίδας τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ἐπικουρικά, οἱ ἴδιοι οἱ μαθητές, ὑποδύονται ἐπὶ σκηνῆς, ἥρωες ἀπὸ τὴν «Φόνισσα».
Ἐπεισόδιο 22. Τὰ σκιαθίτικα διηγήματα
Ἡ Σκιάθος εἶναι ἡ σκηνογραφία τῶν περισσότερων διηγημάτων τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Οἱ ἥρωές του εἶναι ἁπλοὶ Σκιαθίτες· βοσκοί, ψαράδες, ταβερνιάρηδες. Ὅταν ἐπισκέπτεται τὴν Σκιάθο, συναντᾶ τοὺς ἀγαπημένους φίλους του, ποὺ περνᾶ τὰ βράδια μαζί τους στὶς ταβέρνες. Οἱ Σκιαθίτισσες, ἐρωτικὲς ὀπτασίες. Ἡ ξαδέρφη Μαχούλα, ἡ Ματὴ καὶ ἄλλες. Γιὰ τὴν παρουσία τῆς Σκιάθου στὰ διηγήματα τοῦ Παπαδιαμάντη καὶ τοὺς τόπους ὅπου αὐτὰ διαδραματίζονται, μιλᾶ ὁ Σκιαθίτης ζωγράφος, Νίκος Ἀκρίβος.
Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὴν «Ἀγάπη στὸν γκρεμνό», τὸν «Ἔρωτα στὰ χιόνια» καὶ «τὸ ὄνειρο στὸ κύμα», ἀποδίδει ὁ Κωνσταντῖνος Χατζούδης.
Ἐπεισόδιο 23. Τὸ μουσεῖο-σπίτι
Ἡ Ἀθηνᾶ Παπαγεωργίου, ὑπεύθυνη στὸ μουσεῖο-σπίτι τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη στὴν Σκιάθο, μιλᾶ γιὰ τὰ παιδικὰ καὶ νεανικὰ χρόνια τοῦ συγγραφέα. Μᾶς ξεναγεῖ, στὸ σπίτι ποὺ γεννήθηκε, τὸ δωμάτιό του, τὸ γραφεῖο του καὶ τὸ μικρὸ κρεβάτι, δίπλα στὸ τζάκι, ὅπου ἄφησε τὴν τελευταία του πνοή.
Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ διήγημα «Μάνα καὶ κόρη», ποὺ περιγράφει τὴν εἰκόνα ποὺ ἀντίκριζε ὅταν ἄνοιγε τὸ παράθυρο τοῦ δωματίου του, ἀποδίδει ὁ Κωνσταντῖνος Χατζούδης.
Ἐπεισόδιο 24. Σκηνοθετώντας τὴ Νοσταλγό
Ἡ ταινία τῆς Ἑλένης Ἀλεξανδράκη μὲ τὴν Ὄλια Λαζαρίδου, ἐλεύθερη μεταφορὰ τοῦ ὁμότιτλου διηγήματος. Γυρίστηκε τὸ 2004 στὴν Νίσυρο, μὲ μουσικὴ τοῦ Νίκου Παπάζογλου.
Ἐπεισόδιο 25. Ὁ μεταφραστὴς ἀνταποκρίσεων
Ὁ Ν.Δ. Τριανταφυλλόπουλος, ἐπιμελητὴς τῶν Ἁπάντων τοῦ Παπαδιαμάντη, παρουσιάζει πτυχὲς ἀπὸ τὸ μεταφραστικὸ ἔργο τοῦ Σκιαθίτη συγγραφέα κατὰ τὴν περίοδο τοῦ ἀτυχοῦς ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου τοῦ 1897.
Ἐπεισόδιο 26. Ὁ γυμναστικὸς Παπαδιαμάντης
Μιὰ ἄγνωστη πλευρὰ στὸ πλατὺ κοινό, τῆς μεταφραστικῆς ἐργασίας τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη, εἶναι οἱ περιπτώσεις ποὺ παρουσιάζει σὲ αὐτὸ τὸ ἐπεισόδιο τὸ «σκοτεινὸ τρυγόνι». Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς προετοιμασίας τῶν πρώτων σύγχρονων Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων στὴν Ἀθήνα τὸ 1896, μὲ παρότρυνση τοῦ ἐργοδότη τοῦ Βλάση Γαβριηλίδη, ὁ Παπαδιαμάντης, μεταφράζει τὸ βιβλίο τοῦ Ἀμερικανοῦ William Blake, «Γερὰ Σώματα γιὰ ἀγόρια καὶ κορίτσια». Τὴν ἴδια ἐποχή, δημοσιεύεται κείμενο τοῦ Παπαδιαμάντη, μὲ σχόλια γιὰ τοὺς ὅρους «ὀλυμπιάδα» καὶ «ὀλυμπιακοὶ ἀγῶνες», μὲ ὑπολογισμὸ τῆς ἀρίθμησής τους σὲ περίπτωση μὴ διακοπῆς ἀπὸ τὸ 776 π.Χ.
Ἐπεισόδιο 27. Τὰ χρόνια της Ἀθήνας
Σχολιάζει ὁ Στέλιος Παπαθανασίου, διδάκτωρ Φιλολογίας καὶ Θεολογίας.
Ἐπεισόδιο 28. Σκηνίτης τῆς γραφίδος καὶ τῆς ζωῆς
Σχολιάζει ὁ Καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, πρόεδρος τῆς Ἑταιρείας Παπαδιαμαντικῶν Σπουδῶν, Φώτης Δημητρακόπουλος.
Ἐπεισόδιο 29. Μιὰ αἱρετικὴ ἄποψη
Πῶς μέσῳ τῆς ἐκπαίδευσης ἔφτασε στὶς μέρες μας καὶ ποιὰ ἡ σχέση του μὲ τὴν ὀρθοδοξία; Ποιὰ ἡ κρατοῦσα γιὰ δεκαετίες ἄποψη τῆς διανόησης; Στὸ σημερινὸ ἐπεισόδιο παρουσιάζεται μιὰ «αἱρετικὴ» ἄποψη γιὰ τὸ Παπαδιαμαντικὸ ἔργο. Σχολιάζουν οἱ συγγραφεῖς Χαράλαμπος Μαραβέλιας καὶ Γιῶργος Ἀριστηνός. Ἀποσπάσματα ἀπὸ τοὺς «Χαλασοχώρηδες» καὶ τὴ «Φόνισσα», ἀποδίδουν ἡ Ὀλύνα Ξενοπούλου καὶ ὁ Κωνσταντῖνος Χατζούδης.
Ἐπεισόδιο 30. Μεταφράζεται στὴ Νεοελληνική;
«Μεταφράζεται» ὁ Παπαδιαμάντης στὴ νέα Ἑλληνικὴ γλώσσα; Ποιὰ ἀναγκαιότητα τὸ ἐπιβάλλει καὶ γιατί; Ὁ Γιῶργος Ἀριστηνός, πρὶν ἀπὸ χρόνια, ἐπιχείρησε τὴν ἀπόδοση τῆς «φόνισσας» στὴν ὁμιλουμένη. Τὴν ἐμπειρία του ἀπὸ τὸ ἐγχείρημα καὶ τὶς ἐπιπτώσεις τότε καὶ σήμερα μᾶς παρουσιάζει στὸ σημερινὸ ἐπεισόδιο. Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ «Δύο Κούτσουρα», ἀποδίδει ὁ Κωνσταντῖνος Χατζούδης.
Ἐπεισόδιο 31. Τὰ ἀθηναϊκὰ διηγήματα
Ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς ζωῆς του, τὸ ἔζησε στὴν Ἀθήνα. Σὲ φτωχογειτονιές, σὲ αὐλὲς καὶ σὲ σοκάκια, συνάντησε ἁπλοὺς ἀνθρώπους, βιοπαλαιστές, ἐργάτες, ταβερνιάρηδες. Αὐτοὺς παρουσιάζει στὰ Ἀθηναϊκά του διηγήματα, μαζὶ μὲ τὶς πόρνες, τὶς νοικοκυρὲς καὶ τὶς πλύστρες ποὺ συγκατοίκησε. Μετὰ τὸν Ἀλέξανδρο Κοτζιᾶ ποὺ μελέτησε τὰ Ἀθηναϊκὰ διηγήματα τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη, οἱ φιλόλογοι Δώρα Μέντη καὶ Μαίρη Λεφάκη δίνουν τὰ χαρακτηριστικὰ αὐτῶν τῶν διηγημάτων του. Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διηγήματα «ἡ Ψυχοκόρη», «Πάσχα Ρωμέϊκο», (Πατέρας στὸ Σπίτι» καὶ «Μεγαλείων Ὀψώνια», ἀποδίδουν ἡ Ὀλύνα Ξενοπούλου καὶ ὁ Ἄγγελος Σταθόπουλος
Ἐπεισόδιο 32. Ἡ κόλαση καὶ ὁ παράδεισος
Ὁ Λάμπρος Καμπερίδης τονίζει τὸ ἐνοχικὸ στοιχεῖο στὸ ἔργο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ἡ θρησκευτικότητά του, ἡ πίστη του καὶ ἡ ἔννοια τοῦ κακοῦ καὶ τῆς ἁμαρτίας στὸ ἔργο του. Ὁ παραλληλισμὸς τοῦ Ρασκόλνικωφ τοῦ Ντοστογιέφσκυ μὲ τὴ Φραγκογιαννού. Ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διηγήματα «ἡ Φόνισσα», «τὰ Ρόδιν᾿ Ἀκρογιάλια» καὶ «τὸ Χριστόψωμο», ἀποδίδουν ἡ Ὀλύνα Ξενοπούλου καὶ ὁ Ἄγγελος Σταθόπουλος.
Ἐπεισόδιο 33. Ὁ δυτικὸς Παπαδιαμάντης
Τὰ τελευταῖα χρόνια, ἡ ἐπικρατοῦσα ἄποψη γιὰ τὸ συγγραφικὸ ἔργο τοῦ Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, εἶναι ὅτι πρόκειται γιὰ ἕναν ἠθογράφο συγγραφέα. Στὸ παρὸν ἐπεισόδιο, οἱ συγγραφεῖς Μάκης Καραγιάννης καὶ Τάκης Θεοδωρόπουλος, ἀναφέρονται στὸν «δυτικὸ» Παπαδιαμάντη. Στὴ δημιουργική του συνάντηση μὲ τὰ εὐρωπαϊκὰ λογοτεχνικὰ ρεύματα, μέσῳ τῶν μεταφράσεών του καὶ τὴ σχέση του μὲ αὐτά. Ἀποδίδονται ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διηγήματα «Ἡ φόνισσα» καὶ «Ἡ μαυρομαντιλού».
Ἐπεισόδιο 34. Ὁ εἰκαστικὸς Παπαδιαμάντης
Ὁ Μάνος Στεφανίδης, μιλᾶ γιὰ τὴ σχέση τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη μὲ τὶς εἰκαστικὲς τέχνες, τὴ ζωγραφικὴ στὴν ἐποχή του καὶ τὴν ἐπίδρασή του στὴ ζωγραφική. Ἀποδίδονται ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διηγήματα «Ἡ Φαρμακολύτρια», «Τὰ δαιμόνια στὸ ρέμα» καὶ «Λαμπριάτικος ψάλτης».
Ἐπεισόδιο 35. Τὰ ἑορταστικὰ διηγήματα
Τὶς ἡμέρες τῶν Χριστουγέννων, τῆς Πρωτοχρονιᾶς καὶ τῶν Θεοφανείων, κατὰ παραγγελία τῶν ἐκδοτῶν καὶ ἐργοδοτῶν του, ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, δημοσίευε στὶς ἐφημερίδες ποὺ ἐργαζόταν τὰ ἑορταστικά του διηγήματα. Γιὰ τὴ θεματική, τοὺς ἥρωες καὶ τὴν αἰσθητική τους, μιλοῦν οἱ Νικόλαος Α.Ε. Καλοσπύρος καὶ Χρῆστος Γιανναρᾶς. Ἀποδίδονται ἀποσπάσματα ἀπὸ τὰ διηγήματα: «Σταχομαζώχτρα», «Στὸ Χριστὸ στὸ κάστρο» καὶ «Τὰ πτερόεντα δῶρα».
Ἐπεισόδιο: 36. Τὰ ἀρχεῖα Παπαδιαμάντη (τελευταῖο)
Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη στὶς 3 Ἰανουαρίου 1911, παρουσιάστηκε μεγάλο ἐνδιαφέρον ἀπὸ ἐρευνητὲς γιὰ τὸ ἀρχεῖο του. Τὰ χειρόγραφά του, κείμενα, ἐπιστολὲς καὶ διηγήματα. Ὁ Φώτης Δημητρακόπουλος, ἀναφέρεται στὸ ἱστορικὸ τῶν ἀρχείων του. Στὰ χέρια ποιῶν ἔφτασαν καὶ πῶς διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα. Ἕνα σημαντικὸ μέρος, εἶναι στὰ Ἀρχεῖα Μερλιὲ τοῦ Κέντρου Μικρασιατικῶν Σπουδῶν, στὰ ὁποῖα ἀναφέρεται ὁ καθηγητὴς Πασχάλης Κιτρομηλίδης. Τέλος, ὁ ἀπόγονός του Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Γεώργιος, μᾶς παρουσιάζει τὰ ἀρχεῖα ποὺ διέσωσε ὁ πατέρας του, τὰ ὀνομαζόμενα ἀρχεῖα Ἀποστόλου Παπαδιαμάντη.